Gawędy o przeszłości Lubartowa
Do ostatnich publikacji wydanych staraniem Lubartowskiego Towarzystwa Regionalnego należy cykl trzech zeszytów pt. „Gawędy o przeszłości Lubartowa”. Ukazały się drukiem w latach 2021-2024 dzięki środkom Miasta Lubartów w ramach zadania publicznego „Wspólnie obchodzimy imieniny Miasta” oraz wsparciu Muzeum Ziemi Lubartowskiej. Opracowanie naukowe oraz tekst to dzieło dr Ewy Sędzimierz, natomiast opracowaniem graficznym, składem i drukiem zajęła się firma DePRO Studio Promocji.
Cykl trzech zeszytów ukazuje dzieje Lubartowa od początku do połowy XX wieku. Najstarszą część historii miasta przedstawia zeszyt noszący tytuł „Kiedy Lubartów był Lewartowem”, który został opublikowany w 2022 r. Obejmuje historię miasta w ciągu 200 lat: od jego założenia w 1543 r. do początków XVIII wieku. We wstępie autorka wyjaśnia pochodzenie nazwy miasta i opisuje herb. Następnie prezentuje dzieje znamienitego rodu Firlejów, działalność polityczną, gospodarczą i kulturalną Firlejów lubartowskich: założyciela miasta Piotra, jego synów Jana i Mikołaja oraz prawnuka Andrzeja. W zeszycie znalazł się również opis organizacji miasta, zajęć jego mieszkańców, składu narodowościowego, a także szczegółowe opisanie wyglądu Lewartowa, jego ulic i zabudowań. Jako że ten zeszyt dotyczy XVI i XVII wieku, okresu reformacji i kontrreformacji, nie mogło zabraknąć informacji o dysputach religijnych i szkolnictwie protestanckim w naszym mieście. Ostatnia część to dzieje naszego miasta po przejęciu Lewartowa przez różne rody magnackie, m.in. Kaźmierskich, Zasławskich, Lubomirskich. Zeszyt jest bogato ilustrowany zdjęciami dokumentów z tej epoki, portretów ważnych postaci historycznych oraz drzewem genealogicznym Firlejów
i późniejszych właścicieli miasta.
Zeszyt o tytule „W czasach książąt Sanguszków” został opublikowany w 2021 r. Ukazuje okres ponownego rozkwitu naszego miasta i obejmuje historię około 100 lat. Znajdziemy w nim wiadomości o pochodzeniu rodu Sanguszków, a także działalności tego rodu w Lubartowie. Szczególnie wiele uwagi autorka poświęciła księciu Pawłowi Karolowi Sanguszce, któremu cytuję nasze „miasto zawdzięcza podźwignięcie z upadku i marazmu”, a także budowlom ufundowanym przez księcia, a stanowiącym i dzisiaj najcenniejsze zabytki Lubartowa, tj. kościołowi św. Anny, klasztorowi ojców kapucynów oraz pałacowi wraz z parkiem. Podaje istotne informacje o architektach projektujących te gmachy, wyglądzie budowli, historii oraz wykorzystaniu. Całość uzupełniają: drzewo genealogiczne rodu Sanguszków, barwne fotografie prezentowanych obiektów, ich plany i zdjęcia detali architektonicznych. Ciekawym dodatkiem jest również opis sarmackiego pochówku księcia Pawła Karola Sanguszki.
Ostatni zeszyt „Miasto Lubartów w XIX i I połowie XX wieku” ukazał się właśnie w tym roku, tj. w 2024. Przedstawia losy miasta i jego mieszkańców w okresie zaborów, latach po odzyskaniu niepodległości oraz okupacji niemieckiej. Dowiadujemy się, jak Lubartów z miasta prywatnego, które zamieszkiwali kupcy, rzemieślnicy i rolnicy, stał się stał się siedzibą władz państwowych, jak zaczęły powstawać zakłady przemysłowe, jak rozwijało się szkolnictwo, jak na funkcjonowanie miasta wpływała inteligencja. Znajdziemy tu wiele informacji o początkach regionalizmu w naszym mieście, życiu kulturalnym, ale również o zaangażowaniu w sprawy narodowe w okresie zrywów niepodległościowych w XIX wieku i latach II wojny światowej. Tu również zostały umieszczone ciekawe, wręcz unikalne zdjęcia dotyczące opisywanego okresu.
Cały cykl ukazuje historię naszego miasta w pigułce, w sposób interesujący i bardzo przystępny, lecz jednocześnie stanowi materiał o wysokich walorach historycznych.