Myśl o powołaniu do życia muzeum w Lubartowie pojawiła się wśród członków Polskiego Towarzystwa Miłośników Sztuki w pierwszych latach po I wojnie światowej – do realizacji pomysłu wówczas nie doszło. Pomysł ten odżył wśród członków Koła Miłośników Historii w Lubartowie – jako oddziału Polskiego Towarzystwa Historycznego w 1955 roku. Gorącym orędownikiem tej idei był Karol Skaruch, nauczyciel, artysta plastyk, w czasie okupacji aktywny członek zbrojnego podziemia, współtwórca akcji tajnego nauczania w Lubartowie, regionalista.
Zbiórka eksponatów a także stworzenie muzeum stały się jednym z głównych celów działalności Koła Miłośników Historii, przemianowanego wkrótce na Stowarzyszenie Miłośników Ziemi lubartowskiej. Organizowano konkursy, wystawy, zbiórki, pozyskując szereg eksponatów archeologicznych, etnograficznych, numizmatyki, ceramiki, dokumentów i wydawnictw. Muzealia przechowywano początkowo w szkole (tzw. 11 latka przy ul. 25 Października 3) i lokalu „wygospodarowanym” w budynku biblioteki publicznej, a nawet pomieszczeniu prywatnym.
W lipcu 1958 r. Stowarzyszenie otrzymało jedno pomieszczenie w budynku przy ul. T. Kościuszki. Od 1962 r. zatrudniono pracownika, który prowadził dokumentację zbiorów, pozyskiwał eksponaty, urządzał wystawy w wiejskich świetlicach. Z dniem 1 stycznia 1966 r. Prezydium Powiatowej Rady Narodowej uchwałą nr 22/111/66 powołało muzeum regionalne w Lubartowie. Jego uroczyste otwarcie odbyło się 17 października 1970 r. podczas Wojewódzkiej Inauguracji Roku Kulturalno-Oświatowego w Lubartowie. Placówka miała wówczas swoją siedzibę w trzech pomieszczeniach dworku, całość obiektu przejęto w 1983 r.
Po generalnym remoncie Muzeum wznowiło działalność wystawienniczą w roku 1990. Od tego czasu zorganizowano wiele wystaw czasowych prezentujących własne zbiory, zbiory wypożyczone z innych muzeów, a także prace młodych lubartowskich twórców: malarzy, rzeźbiarzy, fotografików itp.
Muzeum Regionalne funkcjonujące przez wiele lat jako oddział zamiejscowy Muzeum Okręgowego w Lublinie zostało przekształcone uchwałą Rady Miasta Lubartów z 2014 r. w Muzeum Ziemi Lubartowskiej.
Muzeum Ziemi Lubartowskiej (przez wiele lat Muzeum Regionalne) mieści się w pochodzącym z połowy XIX wieku dworku. Według lokalnej tradycji miał być to dom gen. Józefa Dwernickiego, dowódcy ułanów stacjonujących w Lubartowie. Rzeczywiście do powstania listopadowego Lubartów był miejscem stacjonowania 1 Pułku Ułanów (w samym mieście rozlokowano sztab oraz 1 szwadron), którym dowodził płk Jan Tomicki a w 1830 r. płk Ludwik Bukowski. Gen. J. Dwernicki w latach 1815–1829 był dowódcą 2 pułku ułanów stacjonującego początkowo w Krasnymstawie potem w Suwałkach, w 1830 objął dowództwo 3 pułku strzelców konnych w Sieradzu.
Właścicielem dworku był natomiast z pewnością wieloletni notariusz lubartowski Leon Lassota, który zamieszkiwał tu wraz z rodziną. Po śmierci notariusza jego spadkobiercy odsprzedali dom powiatowemu lekarzowi weterynarii Stefanowi Werchrackiemu, który zamieszkał tu wraz z synem Ryszardem (zginął w powstaniu warszawskim). W części budynku mieściło się biuro weterynarza powiatowego. Z tylu budynku aż do ul. Browarnej ciągnął się ogród (dziś teren ten zajmują bloki przy ul. Kościuszki). We wrześniu 1944 r. staraniem żołnierzy Zapasowego Pułku Piechoty w budynku uruchomiono jedną z pierwszych na Lubelszczyźnie świetlic miejskich.
Wobec braku pomieszczeń dla organizującego się staraniem regionalistów muzeum w lipcu 1958 r. dr Stefan Werchracki, członek Towarzystwa Miłośników Ziemi lubartowskiej, odstąpił jeden z zajmowanych przez siebie pokoi na magazyn gromadzonych eksponatów. Jednocześnie testamentem przekazał cały budynek dla muzeum.
W kolejnych latach muzeum (status taki placówka otrzymała w dniu 1 stycznia 1966 r.) powiększało się o drugie i trzecie pomieszczenie, ostatecznie w roku 1983 przejęło cały budynek. W latach 1983-1989 przeprowadzono remont generalny, wymieniając praktycznie wszystkie ściany konstrukcyjne, stropy, więźbę dachową i pokrycie dachu oraz stolarkę okienną i drzwiową.
W swoich zbiorach Muzeum posiada ponad 2500 eksponatów, które reprezentują następujące dziedziny: etnografia, historia, sztuka, numizmatyka i archeologia.
Jednymi z najciekawszych zabytków są nieliczne – aczkolwiek piękne wyroby lubartowskiej „fajansarni” funkcjonującej w latach 1840-1850. Najbogatszy zbiór stanowią eksponaty etnograficzne świadczące o kulturze ludowej powiatu lubartowskiego. Wśród nich są ciekawe przykłady sztuki ludowej (wyroby plecionkarskie, wycinanki, rzeźba i lubartowskie stroje ludowe z przełomu XIX i XX wieku) oraz rzemiosła (wyroby garncarskie, tkackie, narzędzia rolnicze oraz przedmioty domowe codziennego użytku). Muzeum posiada zbiór żelazek na węgiel drzewny i z „duszą”. Ponadto są interesujące dokumenty archiwalne, księgozbiór regionalny, historyczne sztandary harcerskie i szkolne oraz niewielki zbiór najstarszych pocztówek Lubartowa i starych fotografii, a także spuścizny po Wandzie Śliwinie uznanej literatce i regionalistce.
Ta strona korzysta z ciasteczek, aby świadczyć usługi na najwyższym poziomie. Dalsze korzystanie ze strony oznacza, że zgadzasz się na ich użycie. Zachęcamy do zapoznania się z Polityką prywatności i Regulaminem.
